Ayahuasca to silny napar, który ma korzenie w tradycjach amazońskich. Była używana od wieków przez rdzenne plemiona do celów duchowych i leczniczych. Mikstura, zazwyczaj wytwarzana z winorośli Banisteriopsis caapi i liści Psychotria viridis, wywołuje głębokie doznania psychoaktywne, często opisywane jako głęboko duchowe i transformujące. W ostatnich latach przyciąga coraz większą uwagę turystów poszukujących alternatywnych terapii. Ten wzrost popularności rodzi pytania o równowagę między autentyczną praktyką duchową a współczesnym stosowaniem tej świętej tradycji przez turystów.

Rytuał / ceremonia ayahuasca

Ayahuasca to psychoaktywny napój przypominający herbatę. Jego pierwszym i głównym składnikiem jest DMT. Ludzie, którzy używają naparu, często robią to w ramach ceremonii ayahuasca, rytuałów religijnych lub kulturowych. Napar zawiera szereg związków, które mogą pomóc ograniczyć skutki uboczne i zmniejszyć ogólną toksyczność DMT.

Czym jest ayahuasca?

Święty napój wytwarzany z łodygi i liści winorośli. Ma wiele nazw: psychodeliczny wywar, halucynogenna herbata, czy lek na zły nastrój. Jest nawet opisywany jako nauczyciel lub uzdrowiciel ze względu na swoją zdolność do pomagania cierpiącej osobie w zwróceniu się do wewnątrz i zmierzenie się z przeszłymi traumami.

Roślina i związane z nią rytuały mają głębokie korzenie w południowoamerykańskich tradycjach szamańskich. Jednak w ciągu ostatnich kilku dekad historie o duchowo wzmacniającej magii ayahuaski dotarły do Europy i Ameryki Północnej.

Ayahuasca jest współcześnie doceniana za swoje transcendentalne uzdrawiające moce przez celebrytów, takich jak Lindsay Lohan, sportowców, takich jak Aaron Rodgers i odnoszących sukcesy inwestorów, takich jak Elon Musk. Psychotropowy urok rośliny przemawia teraz do setek tysięcy poszukiwaczy świadomości na całym świecie. W związku z tym pojawia się coraz więcej ośrodków ayahuasca.

Na czym polega rytuał?

Rdzenni mieszkańcy Ameryki Południowej  (zamieszkujący głównie tereny Peru, Brazylii i innych części tego, co jest uważane za Górną Amazonię) – używają ayahuasca do celów leczniczych i religijnych od co najmniej 900 roku p.n.e. Hieroglificzne malowidła przedstawiają użycie świętego naparu podczas ceremonii z okresu 900-250 p.n.e. Zachodnie zainteresowanie ayahuascą stworzyło jednak pewne wyzwania dla lokalnych społeczności rdzennych.

Antropolog szamanizmu Michael Winkelman opisuje ayahuascę jako substancję, która integruje emocje i procesy myślowe.

Zgodnie z zachodnimi interpretacjami naukowymi, podstawową funkcją substancji jest pozbycie się egocentrycznego, świadomego rozumienia świata. 

Uważa się, że w zmienionym stanie świadomości osoba może wykorzystać swoje prawdziwe pragnienia i doświadczenia oraz rozpocząć proces głębszego uzdrawiania, przebudzenia lub duchowego oczyszczenia.

Historia i znaczenie ceremonii ayahuasca

Antropolodzy zauważają, że ayahuasca była używana w Ameryce Południowej do odblokowywania informacji pochodzących z niewidzialnych królestw. W szczególności często używano jej do wróżenia, inspiracji artystycznych, wglądów strategicznych, uzdrawiania i podróży szamańskich.

Każdego roku tysiące turystów z całego świata przybywa do Ameryki Południowej w poszukiwaniu „autentycznego” rytuału ayahuasca. To, co jest warte uwagi, to dokładne zasady rytuału, które w dzisiejszych czasach stały się przedmiotem dyskusji. Pojawia się jednak kilka wspólnych cech.

Większość naukowców oraz uzdrowicieli zgadza się, że roślina powinna być pielęgnowana i traktowana przez eksperta roślinnego zwanego „ayahuascero”. To on po długim, trwającym od ośmiu do dziesięciu godzin procesie parzenia przygotowuje herbatę gotową do spożycia.

Właściwości narkotyczne 

Lekarstwo jest dostarczane poszukiwaczom podczas ceremonii, zwykle odbywającej się wieczorem wokół świętego ognia. Na początku ceremonii uzdrowiciel zwany „curandero” wzywa duchy do ochrony. Następnie uzdrowiciel zwraca się w stronę czterech kierunków: północy, wschodu, południa i zachodu i używa gałęzi winorośli wraz z grzechotką wykonaną z drzewa ayahuasca do śpiewania „icaros” lub pieśni uzdrawiających.

Zazwyczaj oczyszczanie rozpoczyna się po 20 minutach do godziny. U niektórych osób przybiera formę wymiotów lub biegunki. Niektórzy doświadczają go fizycznie, inni emocjonalnie w postaci śmiechu, płaczu, drżenia lub krzyku. Czasami dochodzi do halucynacji lub połączenia z wewnętrznym ja, w którym świat zewnętrzny zaczyna się rozpadać.

Każda osoba opisuje nieco inne doświadczenia. Powtarzające się tematy obejmują śmierć ego. Chodzi o to, że ludzie widzą siebie bez przywiązania do rzeczy materialnych lub statusu. Wizje poprzednich żyć, fale uzdrawiającej energii i bolesne chwile rozliczenia się z przeszłymi ranami.

Skutki uboczne zażycia ajałaski

Wiosną 2018 roku podwójne morderstwo w peruwiańskiej Amazonii wstrząsnęło szamańską społecznością ayahuasca i rzuciło mroczny cień na halucynogenny napar. Olivia Arevalo, ukochana 95-letnia curandero, została zabita przez kanadyjskiego turystę. Śmierć Arevalo, okrzykniętej babcią plemienia Shipibo-Kobibo, wywołała oburzenie wśród społeczności, a morderca został zlinczowany przez tłum.

Te sytuacje doprowadziły do debaty na temat turystów spoza rdzennej ludności przybywających do Amazonii w celu spożycia psychodelicznej herbaty. Poszukiwacze duchowi nie zawsze szanują granice i procesy ustanowione przez lokalnych uzdrowicieli.

Antropolog Veronica Davidov wskazuje, że wraz ze wzrostem użycia ayahuasca wśród osób niebędących rdzennymi mieszkańcami powstaje „turystyka enteogenna”. Podroże w celu duchowego przebudzenia rodzą pytania o znaczenie duchowych kontekstów w tych ceremoniach.

Potencjalne zagrożenia halucynogennego naparu

Peruwiański archeolog i uzdrowiciel Ruben Orellana, jest zdania, że rytuały ayahuasca zostały opracowane w określonych kontekstach kulturowych dla rdzennej ludności. Bez kontekstu, osoby niebędące rdzennymi poszukiwaczami mogą w najlepszym wypadku wkroczyć na terytorium kulturowego zawłaszczenia. Tym samym narażają się na psychiczne i fizyczne zagrożenia dla zdrowia związane z psychodelicznym naparem.

Krytycy turystyki duchowej zwracają również uwagę na fakt, że wiele schronisk nie jest własnością miejscowych, a napływ turystów ma negatywny wpływ na ekosystem.

Banisteriopsis caapi

Doświadczenia kulturowe nie zawsze są szanowane lub doceniane. Oprócz tego ekosystem cierpi z powodu enteogennej turystyki, gdy popyt na roślinę powoduje nadmierne zbiory winorośli Banisteriopisis caapi.

Naukowcy zauważają jednak, że ludzie Zachodu nie muszą całkowicie unikać medycyny roślinnej.

Ceremonia ajałaska i jej wpływ na zdrowie

Korzyści dla zdrowia psychicznego wynikających ze stosowania rośliny jest wiele. Można je łączyć z zachodnimi podejściami do leczenia chorób, takich jak depresja lekooporna. Leczniczą moc ayahuaski można zharmonizować z zachodnim podejściem w kwestii leczenia zdrowia psychicznego i duchowości.

Rola psychodelików w leczeniu depresji

Jedno z badań wykazało, że psychodelik DMT może być skuteczną metodą leczenia depresji. Naukowcy zauważyli także, że intensywność psychodelicznego doświadczenia danej osoby ma związek z psychologicznymi korzyściami w leczeniu zaburzeń depresyjnych.

Badanie opublikowane w British Journal of Pharmacology wykazało, że ayahuasca wpływa na wygaszanie procesów odpowiedzialnych za lęk. Wszystkie żywe istoty rozwijają reakcję na stresującą lub wywołaną strachem sytuację. Wygaszanie pamięci związanej ze strachem ma miejsce, gdy reakcja na powtarzający się bodziec z czasem się zmniejsza.

Aspekty religijne – ayahuasca i Stary Testament

W 2017 roku rabin Harry Rosenberg, podczas rozmowy z dr. Geraldem Schroederem – profesorem fizyki jądrowej na MiT – przedstawił swoją teorię o psychodelikach w Biblii. Konkretnie chodziło o DMT. Teoria zakłada, że wizje, które mieli kapłani po wejściu do Arki Przymierza, mogły być wywołane przez drewno akacjowe.

Arka to jeden z ważniejszych motywów w Starym Testamencie. Starożytni Izraelici wierzyli, że był to artefakt pochodzący od Boga. Powiązane z nim były szczególne rytuały, które rzekomo pomagały zwyciężać w czasie wojny. Rosenberg i dr Schroeder rzucają jednak psychodeliczny aspekt w tym temacie.

Arka Przymierza jest uważana za najświętszą zaginioną relikwię Izraelitów. Po ucieczce Żydów z Egiptu została stworzona na podstawie wzoru przekazanego Mojżeszowi przez Boga, gdy Izraelici obozowali u podnóża góry Synaj. Została określona jako skrzynia z drewna akacjowego.

Drzewo akacjowe

Drzewa akacjowe nie były tylko rośliną. Dla Hebrajczyków stanowiły symbol kulturowy i religijny. Słowo określające akacje stało się również nazwą ważnej krainy geograficznej starożytnego Izraela, położoną na terenie współczesnej Jordanii (okolice Tall el-Hammam). Do dziś rośnie tam bardzo dużo drzew akacjowych.

Izrael pozostał tam przez długi czas, zanim wkroczył do ziemi obiecanej. To właśnie w tym miejscu Izraelici zostali zwabieni do kultu Baala. Mojżesz wygłosił mowę pożegnalną i udzielił ludowi ostatniego błogosławieństwa. Był znaczący region w Biblii.

Rola świętych roślin w religiach

Dzisiejsza harmonizacja niewiele różni się od podejścia katolickich Brazylijczyków, którzy łączyli rdzenne rytuały z chrześcijaństwem. Na początku XX wieku w Brazylii narodziły się co najmniej trzy nowe i odrębne religie ayahuaski – Santo Daime, Barquinha i Uniao do Vegetal. Pojawiły się na tych obszarach, gdzie szamani praktykowali rytuały ayahuasca przez setki lat przed przybyciem chrześcijaństwa. Religie te łączyły chrześcijaństwo z duchowością opartą na ziemi, podkreślając rolę Trójcy Świętej w dawaniu ludziom leczniczych roślin.

Duchowni podkreślali również, że święte rośliny pozwalały im zbliżyć się do Boga. Zauważa się, że Chrystus przemawiał do nich poprzez psychodeliczny napar. W rezultacie praktyki te zakorzeniły się w rdzennych i nierdzennych społecznościach żyjących w Ameryce Południowej.

Ważne jest, aby uczestnicy podchodzili do tych ceremonii z szacunkiem i świadomością ich kulturowego znaczenia. W ten sposób możemy uhonorować tradycje i zapewnić, że te święte praktyki zostaną zachowane dla przyszłych pokoleń.

Polskie Prawo sankcjonuje używanie i posiadanie każdej ilości naparu (Ustawa o Przeciwdziałaniu Narkomanii). DMT jest substancją występującą naturalnie. Wersja organiczna, ani laboratoryjna nie są zatwierdzone do legalnego użytku.

Jeżeli szukasz więcej informacji na temat psychodelików, to sprawdź naszą zakładkę GRZYBY.

Źródła:

1. Rubiera C.L. (2024). The Conversation. ‘Authentic’ ayahuasca rituals sought by tourists often ignore Indigenous practices and spiritual grounding. Z linku: https://theconversation.com/authentic-ayahuasca-rituals-sought-by-tourists-often-ignore-indigenous-practices-and-spiritual-grounding-231907
2. Marczewski M. (2023). Otwieramy Oczy. DMT, Tora i Arka Przymierza – nowe spojrzenie na Stary Testament. Z linku: https://otwieramyoczy.pl/dmt-tora-i-arka-przymierza-nowe-spojrzenie-na-stary-testament/