Padaczka (epilepsja, łac. epilepsia) jest chorobą układu nerwowego i najczęstszą chorobą mózgu, która dotyka ponad 50 milionów osób na świecie. W Polsce cierpi na nią ponad 400 tysięcy osób. Charakteryzuje się predyspozycją do nagłych, nieoczekiwanych ataków drgawek. Następstwa choroby są poznawcze, psychospołeczne i neurobiologiczne. Skuteczność kannabinoidów w leczeniu jest nadzieją dla pacjentów.

Czy marihuana może pomóc w leczeniu padaczki?

Głównym powodem niepowodzenia leczenia farmakologicznego na padaczkę jest ilość poważnych powikłań po ich przyjmowaniu. Dla wielu leków, które określają bezpieczeństwo przyjmowania takich leków, dane są niewystarczające. Dlaczego? Z grup podczas badań wykluczane są osoby z największej grupy ryzyka. Kolejna kwestia jest taka, że działania niepożądane pojawiają się długo po zatwierdzeniu leków.

Objawy padaczki

Objawy padaczki mogą obejmować:

• Tymczasowy stan dezorientacji
• Epizodyczną utrata pamięci
• Wzrok skupiony w jednym kierunku
• Upadek
• Mimowolny krzyk
• Sztywne mięśnie
• Niekontrolowane drganie lub szarpanie rąk lub nóg
• Strach lub niepokój
• Przerywane trudności z mową

Diagnozą i leczeniem choroby zajmuje się lekarz neurolog. Podstawowym badaniem do zdiagnozowania epilepsji jest EEG. Dalsze określające rodzaj padaczki jest rezonans magnetyczny i tomograf komputerowy.

Leczenie padaczki obejmuje leki przeciwdrgawkowe i terapię dietą, taką jak formy diety ketogenicznej. Chirurgia może być alternatywnym sposobem leczenia, zwłaszcza gdy leki lub dieta zawodzą w kontrolowaniu napadów lub gdy skutki uboczne leków (zawroty głowy, nudności, ból głowy, zmęczenie, zawroty głowy i niewyraźne widzenie) są zbyt trudne do tolerowania przez pacjenta.

Zatwierdzonym lekiem na bazie konopi jest Epidiolex.

Preparat stosuje się w leczeniu rzadkich, zagrażających życiu i przewlekle wyniszczających rodzajach padaczki lekoopornej. Cztery badania III fazy wykazały, że Epidiolex skutecznie zmniejsza liczbę napadów padaczkowych u pacjentów w wieku 2 lat i starszych:

• z zespołem Lennoxa-Gastauta (LGS)
• z syndromem Dravet (DS)
• cierpiących na stwardnienie guzowate (TSC), którzy przyjmują inny lek przeciwpadaczkowy

Jakie są różnice pomiędzy tradycyjnymi lekami, a marihuaną jako terapią dla pacjentów z padaczką?

9 lat po zatwierdzeniu wigabartyny zostało zgłoszone powstawanie ubytków w polu widzenia. Lamotrygina została powiązana z aseptycznym zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych. To skłoniło FDA do wydania ostrzeżenia dla lekarzy w 2012. Wiele osób chorych na padaczkę umiera nagle i nie da się wyjaśnić dokładnie przyczyny zgonu (ang. Sudden unexplained death in epilepsy – SUDEP). Co gorsza, występują częściej u osób przyjmujących wiele leków przeciwpadaczkowych.

Największym problemem jest padaczka lekooporna, która zwiększa ryzyko przedwczesnych zgonów, obrażeń ciała, zaburzeń psychicznych i radykalnie obniża jakość życia osób chorych.

Kryterium skuteczności przy rejestracji nowych leków jest obniżenie napadów o 50%. Klinicznie, nie jest to istotna poprawa, a celem terapii powinno być dążenie do eliminacji napadów.

Prawdopodobne są reakcje CBD z lekami przeciwpadaczkowymi. Podczas leczenia wskazane jest dokładne monitorowanie interakcji lekowych, zwłaszcza z klobazamem. Konieczne jest, aby lekarz uważnie sprawdzał stan pacjenta.

Historia marihuany w kontekście leczenia padaczki

Konopie w leczeniu padaczki były stosowane 3800 lat temu, co potwierdzają dowody na sumeryjskich tabliczkach. Najwcześniejsze dowody na ich stosowanie znajdują się w średniowiecznych, arabskich tekstach medycznych. W X wieku wlewano do nosa chorych konopny sok, który miał zapobiegać drgawkom.

W latach 70. Profesor Raphael Moulham, który w 1964 roku wyizolował THC, dokonał czegoś jeszcze. Wyizolował 400g czystego CBD z haszyszu, które skonfiskowała policja i przekazała badaczom. Kannabidiol został użyty w badaniu klinicznym, w Brazylii. Badanie to objęło grupę dorosłych cierpiących na padaczkę lekooporną. 

W pierwszej fazie badania 8 zdrowych uczestników otrzymało CBD, 8 – placebo. Podczas drugiej, 15 chorym na padaczkę podano CBD lub placebo razem z terapią konwencjonalną przez okres 4,5 miesiąca. W grupie otrzymującej kannabidiol, u ponad połowy badanych napady ustały całkowicie, u 3 pacjentów zauważono częściową poprawę. 1 osoba z badanej grupy nie zareagowała na leczenie. Jedynym niepożądanym działaniem była lekka senność.

W tamtych czasach istniała ogromna potrzeba znalezienia leków przeciwpadaczkowych. Wydawałoby się, że badanie poprowadzi w tym kierunku. Niestety przez 35 lat nikt o nim nie wspomniał.

Skuteczność konopi w redukcji napadów padaczkowych

Pod koniec lat 90. W Kanadzie nagłośniono historię Terry’ego Parkera, który chorował na padaczkę od 4 roku życia. Przyjmował każdego dnia ogromną ilość leków przeciwpadaczkowych, które nie pomagały. W wieku 14 lat przeprowadzono na nim zabieg lobotomii skroniowej. U Terry’ego napady po tym zabiegu się nasiliły i pierwszy raz miał stan padaczkowy. Zabieg powtórzono ponownie po 3 latach, jednak napady nie ustąpiły. Podczas jednego z pobytów w szpitalu pielęgniarz dał mu marihuanę. Parker zaobserwował, że kiedy palił, tym rzadsze i mniej intensywne były napady.

W przeciwieństwie do przyjmowanych leków, leczenie marihuaną nie powodowało u niego skutków ubocznych, takich jak depresja czy brak apetytu. Kiedy nie palił, zauważał u siebie 3-5 dużych napadów toniczno-klonicznych i około dziesięciu małych. Z powodu napadów, ponad 100 razy trafił do szpitala. Aresztowano go za uprawę konopi i musiał stanąć przed sądem. Sędzia orzekł na korzyść Parkera i nakazał zwrot roślin, a także zarządził, aby w ciągu 6 miesięcy każdy chory za zgodą lekarza mógł używać marihuany w celach medycznych. W 2001 Kanada zalegalizowała marihuanę do użytku medycznego.

Stosowanie marihuany jako terapii dla dzieci chorych na padaczkę

Charlotte Figi, ośmioletnia dziewczynka z Kolorado cierpiąca na zespół Dravet, rzadką i wyniszczającą formę epilepsji, pojawiła się w centrum uwagi opinii publicznej w 2013 roku. Pojawiły się informacje, że medyczna marihuana jest w stanie zrobić to, czego inne leki nie były w stanie: radykalnie zmniejszyć jej napady padaczki opornej na leczenie.

Zespół Dravet (ang. Dravet Syndrome, DS) to rzadka (1:20 000 – 1:40 000 urodzeń), genetycznie uwarunkowana dysfunkcja mózgu (encefalopatia), przyjmująca formę bardzo ciężkiej i słabo reagującej na jakiekolwiek leczenie padaczki.

Dziewczynka cofała się w rozwoju. Kiedy skończyła 5 lat, jej rodzice usłyszeli od lekarzy, że 8 leków oraz dieta ketogeniczna zawiodła i, że ich dziecko umrze. Mama dziewczynki zaczęła szukać dla niej ratunku i dotarła do informacji na temat terapii medyczną marihuaną. Lekarze odradzali terapię, ze względu na wiek dziewczynki. Matka odnalazła Joela Stanley’a, który postanowił stworzyć razem ze swoim bratem dla Charlotte odmianę bogatą w CBD. Po uzyskaniu zgody lekarzy Charlotte zaczęła otrzymywać podjęzykowo ekstrakt z ze stworzonej przez braci Stanley odmiany. Pierwszy raz od początku choroby dziewczynka przez 7 dni nie miała napadów. Po 3 miesiącach od stosowania ekstraktu, ilość napadów zmniejszyła się o 90% i udało się na stałe odstawić lek – klobazam. Odmiana braci Stanley zyskała swoją nazwę – Charlotte Web. Telewizja CNN pokazała historię dziewczynki. Następnie w kilkunastu stanach USA zalegalizowano olejki CBD. 

Dzieci przyjmują wiele leków przeciwpadaczkowych, które negatywnie wpływają na rozwój,  powodują depresję i epizody psychotyczne. Tak jak w przypadku historii Charlotte, CBD jest dla nich nadzieją na normalne dzieciństwo. Pomaga odstawić leki, wrócić do szkoły i ograniczyć napady. Ten roślinny lek to zbawienie także dla rodziców, którzy muszą zmagać się z cierpieniem ich dzieci każdego dnia. Pomimo rosnącej ilości dowodów na skuteczność kannabidiolu, tysiące chorych dzieci nie korzystają z tej terapii.

Rola kannabinoidów w leczeniu padaczki

Jak w przypadku wielu innych chorób, tak i w przypadku padaczki wszystko sprowadza się do działania układu endokannabinoidowego. Odpowiada on za balans w naszych organizmach, stabilizuje mózg, ciało i wewnętrzną komunikację.

Przyczyną epilepsji jest pojawiająca się w komórkach nerwowych nadczynność bioelektryczna (nadmiar impulsów). Wynikiem są napady drgawek o różnych nasileniach. Czasem występuje stan padaczkowy. Jest to seria napadów, które występują jeden po drugim. Ta aktywność wynika z nadmiernej komunikacji, którą układ endokannabinoidowy kontroluje. Jeśli działa on prawidłowo, zapobiega nadmiernej aktywności, która wywołuje napady padaczki. 

Symptomów padaczkowych jest wiele i różnią się one od siebie. Wszystko zależy od tego, w której części mózgu pojawi się problem. Najczęstszymi z objawów są skurcze mięśni, sztywność w ciele i chwilowa utrata pamięci oraz świadomości. Coraz więcej badań, potwierdza, że układ endokannabinoidowy odgrywa kluczową rolę – niezależnie od rodzaju napadów.

W jednym z badań wykazano, że zablokowanie receptora CB1 prowadziło do ostrych napadów. Oznacza to, że funkcjonowanie receptorów  i kannabinoidów ma ogromne znaczenie dla prawidłowej pracy mózgu. U osób chorych na padaczkę zauważono zmniejszone funkcjonowanie endokannabinoidów w mózgu i płynie rdzeniowym. To sugeruje, że niedobór endokannabinoidów może uczestniczyć w przebiegu choroby. Kannabinoidy wykazują działanie neuroprotekcyjne oraz przeciwzapalne. Efekty kannabidiolu wpływają również na szlaki związane z serotoniną, regulują pracę układu odpornościowego i zmniejszają podatność na stres, niepokój oraz lęk.

CBD w leczeniu epilepsji

Jedynym CBM (cannabis-based medicine), czyli lekiem na bazie pochodnych konopi, którego skuteczność została potwierdzona w leczeniu zespołów padaczkowych, jest CBD (zatwierdzony przez FDA lek Epidiolex). Zauważalne są jednak różnice między stosowaniem czystego CBD (izolatu) a skutecznością leczenia między produktami full-spectrum. To kolejny raz, kiedy potwierdza się efekt anturażu.

Jakie składniki konopi wpływają na padaczkę?

Potwierdzenie skuteczności jedynie w przypadku izolatu wynika z proporcji ilości wykonywanych badań. Badania nad skutecznością full spectrum, opierają się głównie na raportach z prac klinicznych, studiach przypadków oraz obserwacji. Są to jednak zbyt liczne dowody, aby je lekceważyć. Efekt, który nie został wywołany przez żadne inne leki, a był zdolny do osiągnięcia przy podaniu pełnego spektrum z dominacją CBD, powinien być traktowany jako dowód. Konopie są lekiem na bazie roślinnej i trudno jest badać ich skuteczność w randomizowanych badaniach (RCT), ponieważ oprócz kannabidiolu zawierają wiele innych składników, które mogą działać przeciwpadaczkowo.

W metaanalizie z 2018 porównano izolat CBD z olejkami full-spectrum. Potwierdziła, że wyciągi z całej rośliny skuteczniej zwalczały napady padaczowe.

W leczeniu padaczki stosuje się głównie ekstrakty lub kapsułki, ponieważ działają one dłużej niż waporyzowane kwiaty. Terapię należy rozpoczynać zgodnie z zasadą start low, go slow (tzw. miareczkowanie). Jeśli pacjenci przestają reagować na leczenie olejkiem o wysokiej zawatości CBD, zaleca się dodanie niewielkiej ilości THCA. Niestety ten kannabinoid jest dość trudno dostępny, można go jednak znaleźć w olejkach full-spectrum.

Wpływ marihuany na pacjentów z padaczką

Kannabidiol (CBD) zyskał ogromną uwagę jako potencjalna metoda leczenia padaczki dziecięcej, zwłaszcza zespołu Dravet. Badacze udokumentowali doświadczenia dzieci, które były leczone preparatami z konopi wzbogaconymi CBD. Przeprowadzil ankietę internetową wśród rodziców, którzy stosowali preparaty z konopi wzbogacone CBD w leczeniu padaczki swoich dzieci. Ankieta objęła 117 rodziców, którzy podawali swoim dzieciom produkty CBD.

Postrzegana skuteczność i tolerancja były podobne we wszystkich podgrupach. 85% wszystkich rodziców zgłosiło zmniejszenie częstotliwości napadów, a 14% zgłosiło całkowite zatrzymanie napadów. Padaczka została scharakteryzowana jako wysoce oporna na leczenie z medianą opóźnienia – od początku padaczki do rozpoczęcia stosowania CBD wynoszącą pięć lat. Napady u pacjenta nie uległy poprawie po medianie ośmiu prób stosowania leków przeciwpadaczkowych. Mediana czasu trwania i mediana dawki ekspozycji na CBD wynosiły odpowiednio 6,8 miesiąca.

Działanie konopi w terapii padaczki lekoopornej jest nadzieją dla ciężko chorych: dorosłych, dzieci i ich rodziców.

Jeżeli chcesz rozpocząć terapie medyczną marihuaną to sprawdź naszą zakładkę KLINIKI KONOPNE. Znajdziesz tam specjalistów z takich placówek jak KONOPNA KLINIKA, którzy umiejętnie poprowadzą twoją terapię.

Źródła:

1. Backes M. Marihuana i Medycyna. (2014). Purana
2. Dr Gordon D. Biblia CBD. (2021). Wydawnictwo Kobiece
3. Rogowska-Szadkowska D. (2022). Komu pomaga medyczna marihuana. Wydawnictwo Krytyki Politycznej.
4. Klimkiewicz A. (2022). Konopie i medyczne zastosowanie kannabinoidów – praktyczne rekomendacje. Ewdomed.
5. Shaun A. Hussain, Zhou R., Jacobson C., Weng J., Cheng E., Lay J., Hung P., Lerner J.T. Sankar R. (2015). Epilepsy and Behavior. Perceived efficacy of cannabidiol-enriched cannabis extracts for treatment of pediatric epilepsy: A potential role for infantile spasms and Lennox–Gastaut syndrome. Z linku: https://www.epilepsybehavior.com/article/S1525-5050(15)00157-2/fulltext
6. Maa E., Figi P. (2014). National Library of Medicine. The case for medical marijuana in epilepsy. Z linku: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/24854149/
7. Leki.pl (2018). Epidiolex. Z linku: https://leki.pl/poradnik/epidiolex-jedyny-lek-zawierajacy-cbd/
8. Dravet.pl. Zespół Dravet
9. Pamplona A.F., Silva L.R., Coan C.A. (2018). Frontiers in Neurology. Potential Clinical Benefits of CBD-Rich Cannabis Extracts Over Purified CBD in Treatment-Resistant Epilepsy: Observational Data Meta-analysis. Z linku: https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fneur.2018.00759/full
10. Jot B. (2014). Marihuana leczy. Wydawnictwo MMJ