Jaki związek ma marihuana a choroby psychiczne? Coraz większa liczba pacjentów cierpiących na choroby psychiczne decyduje się na terapię konopiami indyjskimi bez nadzoru lekarza specjalisty. Obecna wiedza na temat skuteczności i bezpieczeństwa leków na bazie marihuany w psychiatrii jest nadal bardzo ograniczona. Naukowcy postanowili dokładnie zbadać ten temat. 

Marihuana a choroby psychiczne

Przegląd „Kannabinoidy w leczeniu wybranych chorób psychicznych: Praktyczne podejście i przegląd literatury” dokładnie analizuje wpływ marihuany na objawy pacjentów. Jak dotąd, żaden gotowy produkt na bazie kannabinoidów nie został zatwierdzony do leczenia chorób psychicznych. Istnieje coraz więcej dowodów na to, że kannabinoidy mogą łagodzić objawy zaburzeń ze spektrum autyzmu (ASD), zespołu Tourette’a (TS), zaburzeń lękowych i zespołu stresu pourazowego (PTSD). Według badań pacjenci często stosują kannabinoidy w celu poprawy nastroju, snu i objawów zespołu nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (ADHD). Istnieją dowody sugerujące, że tetrahydrokannabinol (THC) i ekstrakty z konopi indyjskich, takie jak nabiximole, mogą być stosowane jako substytuty innych form leku, szczególnie u pacjentów z zaburzeniami psychicznymi.

Dawki marihuany na zaburzenia psychiczne

„Z praktycznego punktu widzenia, leczenie zaburzeń psychicznych z użyciem konopi indyjskich nie różni się od innych wskazań. Dawka początkowa produktów zawierających THC powinna być niska (1-2,5 mg THC/dzień). Należy ją zwiększać powoli, stosując tzw. miareczkowanie (o 1-2,5 mg co 3-5 dni). Średnia dzienna dawka wynosi 10-20 mg THC. Natomiast kannabidiol (CBD) jest stosowany głównie w wysokich dawkach> 400 mg / dobę”. – czytamy w przeglądzie

Wpływ konopi na zaburzenia psychiczne

Obecnie leki na bazie konopi indyjskich mają potwierdzone naukowo zastosowanie w leczeniu przewlekłego bólu, spastyczności u pacjentów cierpiących na stwardnienie rozsiane, nudności i wymiotów oraz – w mniejszym stopniu – w opiece paliatywnej. Lekarze rzadko zalecają kannabinoidy pacjentom cierpiącym na choroby psychiczne. Przypisuje się to różnym czynnikom, w tym ograniczonym dowodom sugerującym korzystne działanie kannabinoidów w zaburzeniach psychicznych. Przyczyną jest zauważalny brak dobrze zaprojektowanych badań i ograniczonego dostępu do programów konopi indyjskich. Co więcej, psychiatrzy mniej lub bardziej automatycznie kojarzą używanie marihuany z zaburzeniami i uzależnieniem, co może skutkować szczególną ostrożnością w stosowaniu kannabinoidów jako leku. Jak dotąd, żaden gotowy produkt na bazie konopi indyjskich nie został zatwierdzony do leczenia chorób psychicznych.

Pomimo tych faktów, od wielu lat powszechnie wiadomo, że znaczna liczba pacjentów używa konopi indyjskich jako formy samoleczenia różnych objawów psychologicznych i/lub chorób psychicznych. Według badań przeprowadzonych w różnych punktach czasowych w różnych regionach geograficznych, choroby psychiczne, w tym zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (ADHD), depresja, zaburzenia snu, stany lękowe i zespół stresu pourazowego (PTSD) należą do najczęstszych powodów przyjmowania konopi indyjskich jako leku.

„Jednak do dziś dane dotyczące żadnego z tych wskazań nie są wystarczające, aby mieć pewność, że leki na bazie konopi indyjskich z większym prawdopodobieństwem zmniejszają objawy niż placebo. Zgodnie z ostatnimi przeglądami systematycznymi i metaanalizami badającymi wpływ leków na bazie konopi indyjskich na choroby psychiczne, nie jest dostępna większa liczba dobrze zaprojektowanych badań o wystarczającej mocy”. – czytamy w przeglądzie

Choroby psychiczne

Choroby psychiczne stanowią znaczący problem na skalę globalną. Co gorsza, duża część pacjentów doświadcza niewystarczającej ulgi lub niedopuszczalnych skutków ubocznych po zastosowaniu konwencjonalnych metod leczenia, w tym psychoterapii i leków farmaceutycznych.

Leki na bazie konopi indyjskich mogą stanowić nowe podejście do leczenia, szczególnie w przypadku pacjentów opornych na terapię cierpiących na zaburzenia psychiczne, takie jak CUD, zaburzenia ze spektrum autyzmu (ASD), zespół Tourette’a (TS), PTSD, zaburzenia lękowe, zaburzenia snu, ADHD i depresja. Co więcej, sugeruje się, że kannabinoidy i substancje wzmacniające neuroprzekaźnictwo endokannabinoidowe mogą wzmacniać efekty terapii behawioralnej w różnych stanach, takich jak zachowania obsesyjno-kompulsywne (OCB) i zachowania wywołane stresem spowodowanym traumą.

Leki na bazie cannabis

Klasyfikacja leków na bazie konopi indyjskich opiera się głównie na zawartości dwóch najważniejszych i najlepiej scharakteryzowanych kannabinoidów, tetrahydrokannabinolu (THC) i kannabidiolu (CBD). Większość stosowanych produktów to leki na receptę. Mogą być przyjmowane doustnie (w postaci oleju, sprayu lub kapsułek), przez inhalację lub rzadko do stosowania miejscowego. Należą do kategorii środków odurzających (wyjątek stanowi czyste CBD pochodzenia roślinnego – lek Epidiolex). W zależności od krajowych przepisów i wskazań, w niektórych państwach koszty leków na bazie konopi indyjskich są refundowane przez ubezpieczenie zdrowotne. W szczególności w przypadku pacjentów cierpiących na choroby psychiczne, ubezpieczenia zdrowotne często odmawiają pokrycia kosztów. To prowadzi do (nielegalnego) samoleczenia rekreacyjną marihuaną bez nadzoru lekarza. To z kolei ogranicza praktyczne doświadczenie psychiatrów w stosowaniu leków na bazie konopi indyjskich u pacjentów w tej grupie.

Obecnie w wielu krajach można przepisać ponad sto różnych odmian konopi indyjskich o różnych stężeniach THC i CBD. W zależności od stosunku kannabinoidów, kwiaty i ekstrakty z konopi indyjskich można sklasyfikować jako produkty:

• z dominacją THC (THC>CBD)
• z dominacją CBD (CBD>THC)
• zrównoważone (THC=CBD)

Najbardziej znane i najlepiej zbadane główne kannabinoidy to Δ9-THC i CBD. Kwiaty konopi i ekstrakty o pełnym spektrum mogą zawierać dalsze związki, takie jak Δ8-THC, kannabigerol, kannabichromen i kannabinol (CBN). W sumie w marihuanie zidentyfikowano ponad 100 różnych kannabinoidów, a także około 400 innych składników, w tym fenole, flawonoidy, terpeny i alkaloidy.

„Do tej pory nadal nie jest jasne, czy połączenie wszystkich tych składników konopi jest bardziej skuteczne w leczeniu niektórych chorób w porównaniu do stosowania odpowiednio czystego THC i CBD. Zgodnie z tak zwanym efektem otoczenia, połączenie składników konopi indyjskich prowadzi do efektów synergicznych, wzmacniając i uzupełniając ich działanie”. – informują badacze

Efekt synergii w ziołolecznictwie

Wciąż trwa dyskusja na temat właściwej klasyfkacji konopi indyjskich. Niektórzy badacze wolą traktować wszystkie odmiany jako jeden zróżnicowany gatunek, inni opisują do trzech lub czterech różnych gatunków, w tym Cannabis sativa, C. indica, C. ruderalis i C. afghanica. Alternatywnie, sugerowana jest klasyfikacja oparta na zawartości kannabinoidów i THC, opisująca odpowiednio trzy lub pięć różnych chemotypów, od wysokiej zawartości THC do konopi włóknistych. Jednak obecnie większość ekspertów uważa, że konopie indyjskie najlepiej scharakteryzować jako jeden gatunek, C. sativa L., z trzema różnymi odmianami: sativa, indica i ruderalis. Użytkownicy marihuany często opisują różne lub nawet przeciwstawne efekty psychoaktywne Indica – jako relaksujące i uspokajające. Sativa – jako podnoszące na duchu i energetyczne – chociaż efekty te nie są oparte na dowodach naukowych. W związku z tym sugeruje się porzucenie, które rozróżnia taki podział. Obecnie zwraca się uwagę na profile kannabinoidów i terpenoidów w odmianach marihuany.

Przed rozpoczęciem leczenia opartego na konopiach indyjskich lekarze powinni wiedzieć, że THC i CBD – choć oba należą do grupy naturalnych kannabinoidów w konopiach indyjskich – mają bardzo różny wpływ na układ endokannabinoidowy. THC jest silnym agonistą receptorów kannabinoidowych CB1 i CB2. Z kolei CBD ma wiele celów molekularnych. Działa jako odwrotny agonista receptorów kannabinoidowych, a zatem może zmniejszać aktywność układu endokannabinoidowego.

Postawiono hipotezę, że dodanie CBD do THC może wzmocnić efekty kliniczne THC, a także zmniejszyć liczbę zdarzeń niepożądanych. Zgodnie z efektem otoczenia spekuluje się, że nie tylko CBD, ale także inne kannabinoidy i pozostałe składniki konopi indyjskich, takie jak terpenoidy, mogą modulować działanie THC. W przypadku leczenia chorób psychicznych może być to szczególnie istotne.

Jedno z badań sprawdziło jak terpen D-limonen działa w połączeniu z THC. Wziął w nim udział Ethan Russo, zasłużony w konopnym świecie badacz. To właśnie on rozbudował teorię i zastosowanie efektu synergii. Naukowcy od dawna słyszeli o tym, że jedne szczepy działają lepiej przeciwbólowo, inne na sen a jeszcze inne działają uspokajająco. Kiedy dowiedzieli się o istnieniu terpenoidów, zasugerowali, że mogą one wzmacniać działanie kannabinoidów. Wszystkie z tych związków odpowiadają za różnice między psychoaktywnym oraz terapeutycznym działaniem odmian marihuany.

Badacze wykazali również, że THC i CBD mogą mieć przeciwne skutki kliniczne, na przykład w odniesieniu do apetytu, funkcji poznawczych i zachowania.

Bezpieczeństwo zażywania marihuany

Leki na bazie konopi indyjskich są uważane za dobrze tolerowane i bezpieczne. Niezależnie od konkretnego wskazania, najczęstszymi działaniami niepożądanymi leków na bazie konopi indyjskich zawierających THC są senność, zmęczenie, zawroty głowy i suchość w ustach. Wszystkie skutki uboczne – a w szczególności skutki psychologiczne, takie jak lęk, a także skutki psychoaktywne i poznawcze – podlegają rozwojowi tolerancji. W związku z tym w każdym przypadku zalecana jest strategia miareczkowania. Jak dotąd nie odnotowano przypadków zgonów z powodu przedawkowania konopi indyjskich.

„Czyste CBD jest wyjątkowo dobrze tolerowane, nie powodując prawie żadnych skutków ubocznych po podaniu dawek do 900 mg. Przewlekłe podawanie wysokich dawek do 1500 mg/d powoduje jedynie łagodne lub umiarkowane skutki uboczne, takie jak biegunka, nudności, ból głowy i senność. Podczas gdy THC ma tylko kilka interakcji z innymi lekami, CBD może mieć klinicznie istotne i poważne interakcje z kilkoma lekami, w tym ketokonazolem, warfaryną, klobazamem, tamoksyfenem i kilkoma innymi substancjami”. – czytamy w przeglądzie

Czy marihuana poprawia zdrowie psychiczne?

Istnieją dowody na to, że kannabinoidy mogą być skuteczne w szerokim spektrum chorób psychicznych o różnej patofizjologii. Zaproponowano różne hipotezy dotyczące najlepszego wyjaśnienia tych efektów. . Kannabinoidy – a w szczególności THC – mają działanie uspokajające i wyciszające, co może mieć pozytywny wpływ na różne objawy u pacjentów z chorobami psychicznymi.

Kannabinoidy mogą poprawiać objawy różnych zaburzeń psychicznych ze względu na ich wpływ na redukcję stresu, ponieważ dobrze wiadomo, że kilka objawów psychiatrycznych może nasilać się wraz ze stresem.

Wykazano, że układ endokannabinoidowy (ECS) odgrywa kluczową rolę w regulacji stresu w organizmie. Endokannabinoidy są uwalniane na żądanie. W związku z tym na ich stężenie może wpływać kilka różnych czynników, które mogą zmieniać syntezę lub degradację. Dwa najważniejsze endokannabinoidy, anandamid (AEA) i 2-arachidonoiloglicerol (2-AG), a także aktywność enzymu FAAH i receptora CB1, są regulowane przez stres. 

Kliniczny niedobór endokannabinoidów, czyli jak marihuana wpływa na zdrowie

Różne zaburzenia (w tym niektóre choroby psychiczne) mogą być spowodowane dysfunkcją lub niedoborem ECS. W związku z tym zaproponowano termin „kliniczny niedobór endokannabinoidów”, opisujący cechy kliniczne jako następstwa niedoboru. Taki niedobór może być spowodowany wadami genetycznymi/wrodzonymi, lub wystąpić wtórnie z powodu infekcji, urazów lub innych chorób.

„W niektórych zaburzeniach psychicznych, w tym ADHD, depresji, PTSD i TS, opisano zmiany w poziomach endokannabinoidów lub powiązanych enzymów, zmiany w sygnalizacji receptora CB1 i powiązania z określonymi allelami receptora kannabinoidowego. To sugeruje, że zmiany w układzie endokannabinoidowym mogą być podstawową przyczyną chorób”. – informują badacze

ADHD

Z ankiet i badań retrospektywnych wynika, że pacjenci z ADHD często stosują samoleczenie konopiami indyjskimi i zgłaszają złagodzenie szerokiego spektrum objawów, w tym nieuwagi, nadpobudliwości, impulsywności, depresji, lęku, problemów ze snem, co skutkuje poprawą wyników psychospołecznych i jakości życia. Według ankiety internetowej przeprowadzonej w Niemczech w 2020 z udziałem 1028 uczestników wskazujących na stosowanie kwiatów konopi leczniczych przepisanych przez lekarza ADHD było diagnozą najczęściej wskazywaną jako aktualne wskazanie do leczenia opartego na konopiach indyjskich. 

Kannabinoidy zawarte w medycznej marihuanie, mogą korygować niedobór dopaminy występujący u pacjentów z ADHD i ADD, jeśli są odpowiednio dawkowane i podawane w bezpieczny sposób. Marihuana jest w stanie zapewnić spowolnienie umysłu niezbędne do koncentracji u wielu pacjentów. Nudne zadania stają się łatwiejsze do wykonania, a wahania nastroju mają tendencję do wyrównywania się. W leczeniu ADHD zalecane są szczepy z dużą zawartością pinenu i terpinolenu. Jeśli celem leczenia jest, zmniejszenie nadpobudliwości skuteczne mogą, okazać się odmiany z wysokim stężeniem mircenu i linalolu w niskich dawkach, ze względu na uspokajające działanie.

Zaburzenia lękowe

U zdrowych osób wykazano, że CBD zmniejsza objawy lękowe. Ze względu na znaczącą rolę układu endokannabinoidowego w regulacji stresu i ścisły związek między stresem a lękiem, spekuluje się, że korzystny wpływ na lęk może być związany z redukcją stresu. Według badań epidemiologicznych, zaburzenia lękowe, w tym uogólnione zaburzenie lękowe, zaburzenie lęku społecznego i zaburzenie paniki, ale także inne stany związane z lękiem, są częstym powodem używania konopi indyjskich. Dane uzyskane z programów rejestracji medycznej marihuany w Australii i Kanadzie wykazały, że są powszechnie przepisywane w leczeniu zaburzeń lękowych. Jak dotąd nie przeprowadzono randomizowanych badań kontrolowanych (RCT) badających wpływ kannabinoidów zawierających THC na zaburzenia lękowe.

Terapia substytucyjna 

Używanie marihuany może prowadzić do zmniejszenia spożycia alkoholu, zmniejszenia uzależnienia od benzodiazepin oraz zmniejszenia ilości używania i nadużywania opioidów. Ponadto stwierdzono, że marihuana zmniejsza spożycie kokainy i łagodzi objawy odstawienia. Co więcej, istnieje coraz więcej dowodów na to, że kannabidiol (CBD) może być skutecznym sposobem łagodzenia skutków ubocznych z używaniem marihuany.

Depresja i stany depresyjne

Dane uzyskane z badań epidemiologicznych i ankiet obejmujących duże próby wykazały, że osoby samoleczące się konopiami indyjskimi i pacjenci przyjmujący przepisane leki na bazie konopi indyjskich często zgłaszają poprawę nastroju, a depresja jest jedną z najczęstszych przyczyn terapii kannabinoidami. Nie ma dowodów sugerujących, że rekreacyjne używanie konopi indyjskich jest czynnikiem ryzyka wystąpienia zaburzeń nastroju.

Zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne (OCD)

W dużej ankiecie internetowej przeprowadzonej w USA większość pacjentów z OCD twierdziła, że stosowanie marihuany w celach leczniczych skutkowało zmniejszeniem nasilenia objawów. Dronabinol i kwiaty konopi indyjskich leczą kompulsywne zachowania i obsesyjne myśli. 

Zespół stresu pourazowego (PTSD)

Dane sugerują, że układ endokannabinoidowy jest zaangażowany w patogenezę PTSD. Wskazuje na to zwiększone wiązanie z centralnymi receptorami kannabinoidowymi CB1, a także obniżony anandamidu we krwi.

Zespół naukowców z Wielkiej Brytanii przeprowadził badanie dotyczące stosowania terapii konopiami indyjskimi w leczeniu PTSD i depresji.  Pacjenci, u których zdiagnozowano stres pourazowy i współistniejącą depresję, pozytywnie reagują na stosowanie preparatów z medycznej marihuany. Dane zostały opublikowane w BMJ Psych Open.

Zaburzenia snu

Pacjenci bardzo często stosują konopie indyjskie w celu poprawy problemów ze snem. U pacjentów z przewlekłym bólem wykazano korzystny wpływ leków na bazie konopi indyjskich na sen jako drugorzędowy wskaźnik skuteczności. 

Naukowcy z WSU przeprowadzili ankietę wśród 1216 osób za pomocą aplikacji Strainprint. Prawie dwie trzecie (64,9%) uczestników stwierdziło, że cierpi na problemy ze snem od co najmniej pięciu lat, podczas gdy prawie 70% stwierdziło, że używa marihuany, aby pomóc w zasypianiu od co najmniej roku. Większość respondentów (38%) stwierdziła, że używała marihuany na sen od roku do trzech lat. Prawie 82% konsumentów stwierdziło, że obecnie nie stosuje leków nasennych na receptę lub bez recepty. Ponad połowa zgłosiła, że robiła to w przeszłości, co wskazuje, że zaczęli postrzegać marihuanę jako lepsze rozwiązanie.

Ponad połowa badanych stwierdziła, że używa marihuany każdej nocy, aby ułatwić sobie zasypianie. Większość respondentów stwierdziła, że pali jointy (46,1%), waporyzuje susz (42,6%) lub używa jakiejś formy oleju konopnego (42,5%) przed snem. Prawie jedna trzecia stwierdziła, że używa produktów spożywczych i/lub vape penów. Kolejne 14,6% stwierdziło, że używa kapsułek. Jeśli chodzi o skład produktów, większość respondentów używała produktów o wysokiej zawartości THC (60,0%), chociaż 21,7% wybrało zrównoważoną mieszankę THC/CBD. Zapytani o kannabinoidy stosowane do snu, 78,8% stwierdziło, że wybiera THC, 47,1% stwierdziło, że CBD, a 18,1% wskazało na CBN. Co do terpenów, najbardziej popularny był mircen (49,0%), a następnie linalol (26,9%), limonen (24,7%) i beta-kariofilen (19,1%).

Zespół Tourette’a (TS)

W 1988 roku, w niepotwierdzonym raporcie po raz pierwszy zasugerowano, że palenie marihuany może łagodzić objawy u pacjentów z TS. Następnie opublikowano kilka podobnych opisów przypadków i badań otwartych, w których donoszono nie tylko o trwałym zmniejszeniu tików i popędów, ale także o poprawie szerokiego spektrum psychiatrycznych chorób współistniejących, w tym ADHD, problemów ze snem, samookaleczania, impulsywności, OCB i depresji po zastosowaniu palonych konopi i doustnych leków na bazie konopi indyjskich, takich jak THC, THC plus CBD, THC plus PEA i nabiximols. Ponadto, w jednym studium przypadku odnotowano poprawę zdolności prowadzenia pojazdów przez pacjenta po zastosowaniu THC. Korzystne efekty leczenia opartego na konopiach indyjskich (THC, nabiximols i wziewne konopie indyjskie) odnotowano również u 4 dzieci i młodzieży w wieku 7-16 lat z poprawą tików, ADHD, depresji i bezsenności.

Do tej pory opublikowano cztery kontrolowane badania badające wpływ różnych kannabinoidów u dorosłych z ZT. W dwóch badaniach na małą skalę, obejmujących odpowiednio 12 osób (pojedyncza dawka THC do 10 mg) i 24 pacjentów (do 10 mg THC/dzień przez 6 tygodni), THC spowodował znaczną redukcję tików bez pogorszenia wyników neuropsychologicznych. Inne małe badanie RCT (N=12) sugerowało, że waporyzowane pojedyncze dawki 0,25 g marihuany leczniczej zawierającej 10% THC i 9%/9% THC/CBD zmniejszają tiki i popędy przednapadowe.

Wstępne dane sugerują dysfunkcję układu endokannabinoidowego w TS.

Czy marihuana to przyszłość w leczeniu chorób psychicznych?

Przyszłe badania wykażą, czy układ endokannabinoidowy jest patofizjologicznie zaangażowany w choroby psychiczne. Ze względu na jego nadrzędną rolę jako układu neuromodulacyjnego w mózgu, można spekulować, że stymulacja wpływa na objawy chorób psychicznych, nawet jeśli są one spowodowane zmianami w innych układach neuroprzekaźników. Agoniści centralnych receptorów kannabinoidowych CB1, czyli kannabinoidy – THC, mogą zmniejszać stres, co może łagodzić szerokie spektrum objawów psychopatologicznych.

„Znaczna liczba pacjentów cierpiących z powodu chorób psychicznych samodzielnie leczy się konopiami indyjskimi. Obecna wiedza na temat skuteczności i bezpieczeństwa leków na bazie konopi indyjskich w psychiatrii jest bardzo słaba. Istnieją dowody na to, że substancje zawierające THC mogą łagodzić tiki u pacjentów z TS, a także różne objawy ASD i PTSD. Na podstawie niewielkiej liczby badań sugeruje się, że CBD poprawia objawy zaburzenia lęku społecznego. Kannabinoidy są często stosowane w tych wskazaniach na podstawie istniejącej literatury oraz historii pacjentów”. – podsumowuje przegląd

Leki na bazie konopi indyjskich są bezpieczne i w większości przypadków dobrze tolerowane. Ta grupa substancji może stanowić nową strategię leczenia u pacjentów lekoopornych, cierpiących na zaburzenia psychiczne, w tym CUD, ASD, TS, PTSD, zaburzenia lękowe, zaburzenia snu, ADHD i depresję. Zasługują zatem na szczególne zainteresowanie w medycynie.

Jeżeli chcesz rozpocząć terapie medyczną marihuaną to sprawdź naszą zakładkę KLINIKI KONOPNE. Znajdziesz tam specjalistów z takich placówek jak KONOPNA KLINIKA, którzy umiejętnie poprowadzą twoją terapię.

Źródła:

1. Müller-Vahl K.R. (2024). Pharmacopsychiatry. Cannabinoids in the Treatment of Selected Mental Illnesses: Practical Approach and Overview of the Literature.