Nowy przegląd systematyczny ocenił korzyści i szkody porównujące stosowanie opioidów i marihuany w leczeniu przewlekłego bólu nienowotworowego. Składa się z 90 badań obejmujących łącznie 22 028 pacjentów.

Ograniczanie opioidów dzięki wykorzystaniu marihuany jako środka przeciwbólowego

Badania użyte w przeglądzie Cannabis for medical use versus opioids for chronic non-cancerpain: a systematic review and network meta-analysis of randomised clinical trials pochodzą ze źródeł takich jak EMBASE, MEDLINE, CINAHL, AMED, PsycINFO, PubMed, Web of Science, Cannabis-Med, Epistemonikos i Cochrane Library (CENTRAL). Wyniki wskazują, że opioidy i marihuana mają podobną skuteczność w łagodzeniu bólu i poprawie jakości snu. 

Lekarze potrzebują narzędzi do walki z epidemią opioidów i zwracają się ku kannabinoidom w poszukiwaniu nowych sposobów podejścia w leczeniu bólu. Liczba zgonów spowodowanych przedawkowaniem w USA stale rośnie.

Według National Center for Health Statistics (NCHS) w ramach U.S. Centers for Disease Control and Prevention, liczba zgonów spowodowanych przedawkowaniem narkotyków wzrosła w latach 2019-2021. W 2021 odnotowano ponad 106 000 zgonów spowodowanych przedawkowaniem narkotyków. Zgony związane z syntetycznymi opioidami – głównie fentanylem – z 70 601 zgonami z przedawkowania zgłoszonymi w 2021 roku. W szczególności fentanyl zabija 150 Amerykanów dziennie.

Jak unikać uzależnienia od opioidów poprzez zastosowanie marihuany 

Badacze wykazali, że mniej osób przerwało terapię marihuaną z powodu skutków niepożądanych, w porównaniu do opioidów. Stosowanie konopi przeciwbólowo stanowi alternatywę dla leków opioidowych. Przy obecnie panującym kryzysie opioidowym pilny jest bezpieczny i skuteczny środek w leczeniu bólu. Kryzys ten powstał w wyniku przepisywania ogromnych ilości recept na leki przeciwbólowe opioidowe od końca lat 90. w USA, takich jak fentanyl. Wyniki badań wskazują, że marihuana może pomagać w leczeniu przewlekłego bólu i zmniejszać użycie opioidów.

420 z 525 pacjentów (80%), którzy odstawili opioidy i zaczęli stosować medyczną marihuanę, zauważyli u siebie poprawę jakości życia. 457 (87%) osób zgłosiło lepsze funkcjonowanie, a 323 osoby (62,8%) zadeklarowały całkowitą rezygnację z opioidów.

Opioidy (np. morfina, kodeina, oksykodon) mogą przytępić odczuwanie bólu, ale działają, oszukując nasz mózg. Taki efekt może pomóc na chwilę, jednak w przypadku przewlekłego bólu leki z tej grupy mogą uzależniać i wywoływać między innymi problemy z układem pokarmowym. 

W niektórych stanach USA zaburzenie związane z używaniem opioidów jest warunkiem kwalifikującym do stosowania medycznej marihuany.

Medyczna marihuana w redukcji dawek opioidów u pacjentów z bólem

W raporcie z 2017 sporządzonym przez United States National Academies ból był najbardziej popartym badaniami schorzeniem kwalifikującym do terapii medyczną marihuaną. Bardzo często na ból chorzy wybierają także CBD. Konopie nie powodują skutków ubocznych, takich jak opioidy (pogorszenie pracy funkcji umysłowych). Kannabinoidy utrudniają budowanie tolerancji przez leki opioidowe i zmniejszają objawy zespołu odstawiennego. Niektórym pacjentom udaje się całkowicie zrezygnować z opiodiów dzięki marihuanie.

Nadmierne przepisywanie opioidów może być częścią problemu. Analiza z 2018 wykazała, że recepty na wszystkie opioidy w USA spadły o 14,4% po otwarciu aptek z medyczną marihuaną – szczególnie na hydrokodon i morfinę. Oprócz tego na benzodiazepiny, stymulanty i wiele innych leków, o których wiadomo, że są nadmiernie przepisywane i uzależniają.

Badacze zebrali tytuły i streszczenia oraz raporty pełnotekstowe. Następnie wyodrębnili dane przy użyciu pilotażowo przetestowanych formularzy i oprogramowania do przeglądu systematycznego online. W przypadku wszystkich kwalifikujących się publikacji naukowcy zgromadzili informacje dotyczące charakterystyki badania, szczegółów interwencji, charakterystyki pacjenta i wszystkich ważnych wyników, zgodnie z wytycznymi oceny bólu w badaniach klinicznych. Rozbieżności zostały rozwiązane w drodze dyskusji lub, w razie potrzeby, przez arbitra (podczas badań specjalista pełnił rolę rozstrzygającego spór).

Porównanie dostępnych badań: opioidy i marihuana na ból

Narzędzia stosowane w badaniach RCT składały się głównie z wizualnej skali analogowej (VAS) i numerycznej skali oceny natężenia bólu i jakości snu oraz krótkiego formularza dla innych ważnych wyników (np. funkcjonowanie fizyczne, emocjonalne, funkcjonowanie w rolach i społeczne). Czynniki te są wiarygodne i istotne podczas badań pacjentów cierpiących z powodu bólu.

„Skonstruowaliśmy oddzielne modele dla badań wzbogaconych i niewzbogaconych. Badania wzbogacone zazwyczaj wykluczają pacjentów, którzy zgłaszają problematyczne zdarzenia niepożądane w trakcie badania i ocenę bólu”. – czytamy w przeglądzie

Spośród 20 012 zidentyfikowanych cytatów i 90 badań, 89 publikacji zakwalifikowało się do przeglądu. Nie zakwalifikowały się badania zawierające wdychane formy marihuany (np. waporyzacja) ze względu na niewystarczający czas trwania obserwacji. 66 badań porównywało opioidy z placebo, 23 badania porównywały marihuanę medyczną z placebo i 1 badanie pacjentów, którym podano nabilon (syntetyczny kannabinoid) lub dihydrokodeinę (pochodna morfiny, może powodować niewydolność układu oddechowego).

Czynniki konopi indyjskich i leków opioidowych dot. badań w leczeniu bólu

Wśród włączonych badań mediana średniego wieku uczestników wynosiła 56 lat. 58% stanowiły kobiety, mediana średniego czasu trwania bólu wynosiła 8,1 roku, a mediana średniego wyniku bólu przy rejestracji 6,05.

29 badań obejmowało pacjentów z bólem neuropatycznym, 60 z bólem nieneuropatycznym, a pojedyncze pacjentów z bólem mieszanym. Większość badań (75 z 90, czyli 83%) oceniono jako obarczone wysokim ryzykiem błędu systematycznego dla co najmniej jednego czynnika. Odpowiednie wygenerowanie sekwencji zostało zgłoszone przez 53 (59%) badania, a prawie wszystkie badania zgłosiły zaślepienie pacjentów (99%).

65 badań miało ≥20% brakujących danych wynikowych. Dowody o umiarkowanej pewności wykazały, że w porównaniu z placebo, opioidy zapewniają niewielką poprawę w zakresie bólu, funkcjonowania fizycznego i jakości snu. Dowody potwierdzały podobne efekty w przypadku konopi indyjskich w porównaniu z placebo.

Porównanie skuteczności opioidów i marihuany w leczeniu bólu

Wnioski pochodzące z 82 badań RCT z udziałem 19 693 pacjentów sugerowały, że może istnieć niewielka lub brak różnicy w stopniu łagodzenia bólu między medyczną marihuaną a opioidami. Dowody niskiej pewności pochodzące z 32 badań RCT z udziałem 8201 pacjentów sugerują, że może istnieć niewielka lub żadna różnica w poprawie jakości snu między konopiami indyjskimi do użytku medycznego a opioidami.

Przerwanie leczenia z powodu zdarzeń niepożądanych zgłoszono w 22 badaniach wzbogacających (6 831 pacjentów) i w 51 badaniach niewzbogacających (13 012 pacjentów). Dowody wskazują, że w badaniach niewzbogaconych, przypadki przerwania leczenia z powodu zdarzeń niepożądanych są mniejsze w przypadku marihuany w porównaniu z opioidami.

„90 badań, które objęły 22 028 osób żyjących z przewlekłym bólem nienowotworowym, dostarcza dowodów, że marihuana do użytku medycznego jest podobnie skuteczna jak opioidy w łagodzeniu bólu i jakości snu. Dowody sugerują również, że stosowanie marihuany do celów medycznych w porównaniu z opioidami skutkowało mniejszą liczbą przypadków przerwania leczenia z powodu zdarzeń niepożądanych”. – czytamy w przeglądzie

Czy marihuana zastąpi opioidy w leczeniu bólu?

Badacze ocenili szkody, wykorzystując przypadki przerwania leczenia z powodu zdarzeń niepożądanych. Ponadto zbadali efekty podgrup i ocenili ich wiarygodność zgodnie z aktualnymi najlepszymi praktykami. Wytyczne kliniczne dotyczące przewlekłego bólu nienowotworowego zalecają optymalizację farmakologicznych i niefarmakologicznych terapii nieopioidowych przed rozpoczęciem stosowania opioidów. Jednak około ⅓ wszystkich pacjentów żyjących z przewlekłym bólem nienowotworowym przepisuje się opioidy.

Rosnące obawy dotyczące szkodliwości długotrwałej terapii opioidami wywołały entuzjazm dla alternatyw, w tym medycznej marihuany. Po części dlatego, że niektóre badania obserwacyjne wykazały związek między legalizacją medycznej marihuany a zmniejszoną częstością występowania zaburzeń związanych z używaniem opioidów i przedawkowaniem opioidów. Ostatnie badania wykorzystujące dane z rejestrów przedstawiają również korzystną poprawę wyników w zakresie bólu i jakości życia związanej ze zdrowiem w przypadku konopi indyjskich do użytku medycznego w porównaniu z opioidami. Co więcej, użytkownicy medycznej marihuany uznają zastąpienie leków na receptę (zwłaszcza opioidów) konopiami, za wspólny motyw.

Kwestia leczenia bólu marihuaną wciąż budzi wiele kontrowersji. Ostatnie wytyczne dostarczały sprzecznych informacji dotyczących skuteczności terapii medyczną marihuaną leczeniu przewlekłego bólu oraz tego, czy stosowanie konopi indyjskich zmniejsza spożycie opioidów.

Ryzyko stosowania opioidów i marihuany w leczeniu bólu

Wyniki sugerują, że zarówno opioidy, jak i marihuana do użytku medycznego mogą przynosić korzyści pacjentom cierpiącym na przewlekły ból (np. w porównaniu z placebo, 10%-15% pacjentów odczuwa zmniejszenie bólu o 1 cm lub więcej w skali 10 cm). Jednak przeglądy wartości i preferencji pacjentów pokazują, że osoby żyjące z przewlekłym bólem przywiązują dużą wagę do możliwości osiągnięcia nawet najmniejszej ulgi.

Co więcej, przyjmowanie opioidów może wywołać depresję oddechową i prowadzić do przedawkowania, a w najgorszym wypadku do śmierci. W przypadku leczenia bólu marihuaną nie istnieje ryzyko wymienionych zagrożeń. Przyszłe badania powinny bezpośrednio porównywać skuteczność opioidów z konopiami indyjskimi w leczeniu przewlekłego bólu i obserwować pacjentów w wystarczającym stopniu, aby uzyskać informacje na temat długoterminowych korzyści i szkód. Próby powinny zgłaszać wszystkie miary wyników ważne dla osób żyjących z przewlekłym bólem.

Potrzebne są również badania w celu ustalenia efektów zastępowania opioidów przez medyczną marihuanę w leczeniu przewlekłego bólu. Konieczna jest obserwacja w celu poinformowania o długoterminowych i rzadkich szkodach jakie mogą wywołać opioidy i marihuana (np. przedawkowanie i uzależnienie).

Jeżeli chcesz rozpocząć terapie medyczną marihuaną to sprawdź naszą zakładkę KLINIKI KONOPNE. Znajdziesz tam specjalistów z takich placówek jak KONOPNA KLINIKA, którzy umiejętnie poprowadzą twoją terapię.

Źródła:

1. Jeddi M.H., Busse J.W., Sadeghirad B., Levine M., Zoratti J.M., Wang Li., Noori A. Couban R.J., Tarride J.E. (2024). Cannabis for medical use versus opioids for chronic non-cancer pain: a systematic review and network meta-analysis of randomised clinical trials
2. Rogowska-Szadkowska D. (2022). Komu pomaga medyczna marihuana. Wydawnictwo Krytyki Politycznej
3. Jot B. Marihuana leczy. (2014) Wydawnictwo MMJ.
4. Takakuwa M.K., Sulak D. (2020). National Library of Medicine. A Survey on the Effect That Medical Cannabis Has on Prescription Opioid Medication Usage for the Treatment of Chronic Pain at Three Medical Cannabis Practice Sites. Z linku: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7781576/
5. Adams M.B. (2024). High Times. Can Cannabinoids Help People Wean Off Opioids? Z linku: https://hightimes.com/study/can-cannabinoids-help-people-wean-off-opioids/